علم امیرالمومنین علیه السلام چگونه بود؟
بلا ذری روایتی را از علی علیه السلام نقل می کند که حضرت فرموند :
. سلونی عن کتاب الله تعالی فوالله ما من آیه الا وانا اعلم ابلیل نزلت ام بنهار افی سهل او فی جبل .
از کتاب خدا از من سوال کنید . قسم به خدا که هیج آیه ای وجود ندارد که من آگا هی به آن نداشته باشم چه در شب نازل شده باشد وچه در روز چه درکوه نازل شد ه باشد وچه درسطح .
و نیز از مسیب نقل می کند :
و قال ابن المسیب ما کان احد من الناس یقول سلونی غیر علی رضی الله عنه و قیل لعطاء اکان احد فی اصحاب رسول الله اعلم من علی کرم الله تعالی و جهه قال والله.
مسیب گفته است که تا کنون کسی مثل علی علیه السلام نبوده که بگوید : از من بپرسید . برای عطا گفته شد که آیا در بین اصحاب رسول خدا کسی از امیر المو منین علیه السلام اعلم وآگاه تر بوده است ؟ عطاگفت : نه قسم به خدا .
انساب الاشراف ، احمد بن یحی بن جابر بلاذری ، متوفا 279 ، ج 1 ، ص 279 .
معاویه وقتی شهادت امیر المومنین علیه السلام را شنید در باره شخصیت حضرت گفت :
و قال معاویه رضی الله عنه حین بلغه قتل علی رضی الله عنه و الله لقد ذهب العلم و الفقه
به تحقیق که علم و فقه رفت .
ابن طفیل روایتی از امیر المومنین علیه السلام نقل می کند که حضرت فرمودند :
ابن یونس اخبرنا ابو بکر بن عیاش عن نصیر عن سلیمان الاحمسی عن ابیه قال قال علی علیه السلام : و الله ما نزلت آیه الا و قد علمت فیما نزلت و این نزلت و علی من نزلت ان ربی و هب لی قلبا عقولا و لسانا طلقا .
هیج آیه ای نازل نشده مگر این که به درستی می دانم که چه زمانی نازل شده و در مورد چه کسی نازل گردیده و بدرستی پروردگارم قلب فهیم و زبان گویا برایم بخشیده است.
در روایتی که ابی طفیل از علی علیه السلام نقل می کند امیرالمومنین علیه السلام فرموده است:
اخبرنا عبد الله بن جعفر الرقی اخبرنا عبید الله بن عمرو عن معمر عن و هب بن ابی دبی عن ابی الطفیل قال قال علی علیه السلام : سلونی عن کتاب الله فانه لیس من آیه الا و قد عرفت بلیل نزلت ام بنهار فی سهل ام فی جبل .
از من در باره کتاب خدا سوال کنید بدرستی که آیه ای نیست که من از آن آگاهی نداشته باشم چه درشب نازل شده یا در روز و کوه و یا در همواره .
الطبقات الکبری ، محمد بن سعد بن منیع ابو عبدالله البصری الزهری الوفاه : 230 ، ج 2 ، ص 338 . دار النشر : دار صادر بیروت .
یحیی بن معین می نویسد :
حدثنا یحیی قال حدثنا سفیان بن عیینه عن یحیی بن سعید عن سعید بن المسیب قال ما کان فی اصحاب النبی صلی الله علیه و سلم احد یقول سلونی غیر علی بن ابی طالب .
ابن معین رواتی که از بن سعید نقل می کند به این که هیج کسی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه آله نبوده که است که بگوید : از من بپرسید به جز علی علیه السلام .
تاریخ ابن معین « روایه الدوری » ، یحیی بن معین ابو زکریا الوفاه : 233 ، ج 3 ، ص 143 ، دار النشر : مرکز البحث العلمی و احیاء التراث الاسلامی ، مکه المکرمه ، 1399 - 1979 ، الطبعه : الاولی ، تحقیق : تاریخ ابن معین ، روایه الدوری .
ابن حنبل نیز رواتی به این مضمون نقل می کند :
حدثنا عبد الله نا عثمان بن ابی شیبه نا سفیان عن یحیی بن سعید قال اراه عن سعید قال لم یکن احد من اصحاب النبی صلی الله علیه و سلم یقول سلونی الا علی بن ابی طالب .
احمد بن حنبل ابو عبد الله الشیبانی الوفاه : 241 ، فضایل الصحابه ، ج 2 ، ص 646 ، دار النشر ، موسسه الرساله ، بیروت ، 140 - 1983 ، الطبعه : الاولی ، تحقیق : وصی الله محمد عباس .
ابن جوزی در تفسیر و مصداق « من عنده علم الکتاب » چند نظریه را مطرح می کند که در یک نظریه امیرالمومنین علیه السلام مصداق این آیه قرار داده شده وگفته است :
انه علی بن ابی طالب ، قاله ابن الحنفیه.
مراد از آیه امیرالمومنین علیه السلام می باشد .
کسانی که عبدالله ابن سلام را مصداق آیه قرار داد ه اند می نویسد :
هو عبد الله بن سلام ؟ قال : و کیف ، و هذه السوره مکیه ؟ و اخرج ابن المنذر عن الشعبی قال : ما نزل فی عبد الله بن سلام رضی الله عنه شیء من القرآن .
این سوره مکی است مربو ط به عبدالله بن سلام نمی گردد . شعبی نقل می کند که در باره عبدالله چیزی از قرآن نازل نشده است .
ابن الجوزی ، ابو الفرج ، 508هـ 597 ،6 – 1201 . زاد المسیر ، ج 4 ص 16 . و نیز : السُّیوطی ، جلال الدین ، 849 - 911 هـ، 1445 - 1505 ، الدر المنثور ، ج 6 ، ص 30 .
